De erfenisbom: Hoe conflicten families en teams verscheuren

Hoe de bom barstte in mijn familie door een erfenis: Anneke krijgt een flink deel en anderen helemaal niks…

Neee, dat meen je niet? Heeft opa dat écht in het testament gezet? En oma wist dit ook? Krijgt Anneke serieus dat bedrag? En de anderen helemaal niks? Jeetje… Ik zit met verbazing het testament te lezen. Meteen gaat Simon verhaal halen bij oma. ‘Wist jij hiervan?’ Vraagt hij aan haar. ‘Nee… zegt ze. ‘Ik wist er helemaal niks van, dat heeft opa zelf zo gedaan.’ Simon kan het bijna niet geloven. Hij kijkt haar recht in de ogen aan. Hij vraagt het nog een keer en of ze eerlijk antwoord wilt geven. Nee! zegt ze, ‘ik wist hier helemaal niks vanaf!’ Simon deelt dit met de andere familieleden. Dan belt Bea Simon op. ‘Moet je nou horen… ‘ zegt ze. ‘Oma wist het wel! Ze heeft mij huilend opgebeld dat ze het niet durfde te zeggen tegen jou uit angst voor ruzie.’ En toen barstte de bom…

De strijd over eerlijkheid en gelijkwaardigheid

Simon was woest. Bea was woest. Andere familieleden waren woest. De één over het feit wat er in het testament stond. De ander over het feit dat er weer gelogen werd door oma. Dit was namelijk niet de eerste keer. De onderlinge verwijten vlogen over en weer, waardoor de familie brouilleerde met elkaar. Familiefoto’s werden verscheurd. Een paar familieleden willen niks meer met elkaar te maken hebben. En bij oma komen ze ook niet meer. Lekker dan, ik had net een leuk verjaardagsfeestje voor mijn zoontje gepland met de familie…

Als trauma’s in het verleden niet zijn opgelost komen ze telkens weer terug

Dat dit zou gaan gebeuren was voor mij geen verrassing. Gezien de familiehistorie is dit een herhaling van zetten. Aan opa’s kant is de familie ook gebrouilleerd en spreken broers en zussen elkaar niet meer sinds de dood van hun ouders. Al 36 jaar lang ruzie en elkaar geen blik waardig gunnen. Aan oma’s kant heeft hetzelfde plaatsgevonden. En zo wordt hetzelfde leed weer overgedragen aan de volgende generatie. Een intergenerationeel trauma wordt dit ook wel genoemd.

Oud zeer in teams leidt tot continue conflicten

Dit patroon zie ik ook terug bij teams. Teams die continu in conflict raken met elkaar, elkaar dingen verwijten, omdat er een mate van oneerlijkheid en ongelijkheid wordt ervaren. Er hoeft maar iets te gebeuren en hoppa, het loopt weer volledig uit de klauwen. Waardoor dit komt? In het verleden is er meestal een ingrijpende gebeurtenis geweest, waarbij het team of een teamlid iets is ontnomen. En daar is onvoldoende aandacht voor geweest. Denk aan fusie, fraude, ontslag, diefstal, reorganisatie, conflict, etc. Daardoor is een disbalans ontstaan tussen geven en nemen. En als hetgeen wat ontnomen is, er niet mocht zijn, omdat het in de doofpot is gestopt of er mocht niet over gesproken worden vanwege reputatieschade, dan krijgt dat, systemisch gezien, macht. Het wil nog gezien en erkend worden dat het daar fout is gegaan, voordat het weer losgelaten kan worden. Dat maakt dat conflicten in teams keer op keer kunnen terugkeren. Het oude zeer uit het verleden leeft voort in het heden. Daar heb je nog gerichte aandacht aan te geven met elkaar.

De wij versus zij loyaliteitsstrijd: aan welke kant sta jij?

Oud zeer wordt vaak geprojecteerd op nieuwe teamleden. ‘Waarom mogen de nieuwelingen wel flexibel werken, thuiswerken, een duurdere auto, een studie volgen, en ga zo maar door… terwijl ik, wij, dat destijds niet mochten? We hebben altijd maar hard gewerkt en allerlei concessies moeten doen en zij, de nieuwelingen, worden hier als een koning onthaald. Ik moest al mijn studies in mijn eigen tijd doen en zij mogen dat nu onder werktijd doen, belachelijk! Dat is niet eerlijk.’ En zo ontstaat er een tweedeling in een team. De oude garde versus de nieuwe garde. Of verschillende eilandjes. De onderlinge loyaliteit vormt een sterke trekkracht. Het is wij tegen zij. En dat is geen veilige sfeer om in te werken.

De manipulator wakkert de onderlinge conflicten aan

De onderlinge sfeer wordt nog onveiliger als je een manipulator in je team hebt. Manipulators doen zich vaak voor als helpers, proactieve meedenkers en creëren een positie in het team waarbij ze veel invloed hebben. Daardoor kunnen ze taken, regels en afspraken op een slinkse manier naar hun eigen hand zetten, en daarmee onder de radar blijven. Zo kunnen ze gerichte bommen droppen in het team, zodat de aandacht uit gaat naar de reacties van anderen. Daarmee houden ze zichzelf uit de picture. Ze doen zich voor als de allemansvriend, door veel 1 op 1 contact te hebben. Achter je rug om verdraaien ze de waarheid weer net zo makkelijk als het hun uitkomt. Wanneer je ze daarmee confronteert, dan komen er grote krokodillen tranen, vaak heftige emoties, voelen zij zich het grote slachtoffer en hebben ze het zo helemaal niet bedoeld, want ze wilden alleen maar helpen. Laat je hierdoor niet op het verkeerde been zetten.

Zoom uit, begrens en stop de conflicten in je team

Vaak zijn het de manipulators die de conflicten aanwakkeren en de onveilige sfeer in stand houden. Door uit te zoomen, het patroon te achterhalen en zicht te krijgen op wat er daadwerkelijk gebeurt, krijg je zicht op de manipulators in je team. De natuurlijke beweging is om meegezogen te worden in conflicten. Claim je eigen plek, baken het goed af, wees resoluut in wat je wel en niet tolereert in houding en gedrag en doorbreek manipulatieve conflicten. Zorg ervoor dat er duidelijkheid komt over afspraken en taken. Vooral als je team ongelijkheid en oneerlijkheid ervaart. Kan je daar wel wat hulp bij gebruiken? Neem dan contact met me op.

Ik stel grenzen en dat geeft mij rust in de familiesfeer

Ik accepteer de keuze van mijn opa. Het testament is zoals het is en zoals hij het heeft gewild. Ik heb begrip voor ieders frustratie en tolereer niet dat ik moet kiezen tussen familieleden. Zij hebben het onderling met elkaar op te lossen en als ze dat niet kunnen, dan is de consequentie dat ze niet welkom zijn op de verjaardag van mijn zoon. Los het op, ga met elkaar in gesprek. Zo niet, niet mijn probleem van maken. Zo voorkom ik dat ik meegezogen wordt in de dynamiek en creëer ik een veilige ruimte om mij heen. En dat geeft rust.

P.s. voor de mensen die mijn familie persoonlijk kennen. Dit zijn gefingeerde namen en slechts een selectie van alle feiten. In mijn familie gaat het er wel eens heftig aan toe en verandert de situatie met de week. Ik kan er inmiddels prima mee dealen. Zoals ik altijd zeg: het is nooit saai bij ons in de familie.